Обращение Главы государства Касым-Жомарта Токаева по случаю Дня памяти жертв политических репрессий и голода
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай үндеуі
Құрметті отандастар!
ХХ ғасырдың 20-50 жылдарындағы саяси қуғын-сүргін зобалаңы – халқымыздың тарихындағы қасіретті кезең.
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін осы нәубеттің құрбандарын мәңгі есте қалдыру үшін мемлекеттік деңгейдегі тиісті шараларды жүзеге асыра бастады.
1993 жылы «Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы» заң қабылданды.
1997 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың Жарлығымен 31 мамыр Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні ретінде белгіленді.
Кеңес заманында өмір сүрген халықтарға «үлкен террордың» орасан зор қасірет әкелгені есімізде. Зұлмат жылдарда Қазақстанға КСРО-ның түкпір-түкпірінен бес миллионнан астам адам жер аударылды.
100 мыңға жуық азаматымыз қуғын-сүргінге ұшырап, соның 20 мыңнан астамы атылды.
Жазықсыз жазаланғандардың қатарында Ә. Бөкейхан, А. Байтұрсынұлы, М. Тынышбаев, М. Дулатұлы, Т. Рысқұлов, М. Жұмабаев, С. Сейфуллин, І. Жансүгіров, Б. Майлин, С. Асфендияров сияқты көрнекті мемлекет және қоғам қайраткерлері, басқа да ұлт зиялылары бар.
Отанын сатқандар әйелдерінің Ақмола лагері («АЛЖИР») сол жылдардағы қатыгездік пен жауыздықтың қара таңбасындай болды. Мұнда саяси тұтқындардың жақын туыстары, әйелдері мен балалары қамалды.
Бүгін біз ұжымдастыру жылдарында аштыққа ұшырағандарды, сондай-ақ туған жерінен кетуге мәжбүр болғандарды да еске аламыз. Бұл зобалаңның қасіретін үш миллионға жуық адам тартты.
Сол жылдардағы орасан зор адам шығыны мен тағдыр тауқыметі әрбір азаматтың жүрегіне жара салды.
Тоталитаризмнен зардап шеккен көптеген ұлт өкілдері үшін қазақ жері құтты мекенге айналды. Ата-бабаларымыздан дарыған қайсарлық пен төзімділіктің арқасында қатаң сыннан абыроймен өтіп, біртұтас ұлт ретінде бірігуге мүмкіндік алдық.
Бүгінде республика өңірлерінде «Қазақ халқына – мың алғыс» монументтері орнатылған. Бұл – қазақ жұртының ақ пейілі мен даналығына деген шексіз ризашылықтың белгісі.
Тарихи әділдікті қалпына келтіру жұмыстарын аяқтап, саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау үшін арнайы мемлекеттік комиссия құруды тапсырдым.
Біз жазықсыз жазаланғандардың әрқайсысын есте сақтау арқылы ғана кемел келешекке жол ашамыз. Болашақтың берік негізі Тәуелсіздіктен бастау алады.
Өткен ғасырдағы ең қилы кезеңнің бірінде жазықсыз жапа шеккендердің рухына тағзым ету – баршамыздың перзенттік борышымыз.
Обращение Главы государства Касым-Жомарта Токаева по случаю Дня памяти жертв политических репрессий и голода
Уважаемые соотечественники!
Политические репрессии 20-50-х годов XX века – печальная страница в истории нашего народа.
С обретением Независимости Казахстан на государственном уровне принял меры по увековечиванию памяти жертв этой трагедии.
В 1993 году принят Закон «О реабилитации жертв массовых политических репрессий».
В 1997 году Указом Первого Президента Республики Казахстан – Елбасы Н. Назарбаева 31 мая объявлено Днем памяти жертв политических репрессий.
Все мы помним, какой колоссальный урон нанес «большой террор» народам, проживавшим на территории советского государства. За годы репрессий в Казахстан было сослано свыше пяти миллионов человек со всех уголков Советского Союза.
Через жернова репрессий прошло около 100 тысяч казахстанцев, более 20 тысяч из которых были расстреляны.
В числе невинно осужденных такие видные государственные и политические деятели, как А. Бокейхан, А. Байтурсынулы, М. Тынышпаев, М. Дулатулы, Т. Рыскулов, М. Жумабаев, С. Сейфуллин, И. Жансугуров, Б. Майлин, С. Асфендияров и многие другие.
Скорбным символом жестокости и цинизма тех лет стал Акмолинский лагерь жен изменников родины («АЛЖИР»), куда этапировали близких родственников, жен и детей политических заключенных.
Сегодня мы с горечью вспоминаем и тех, кто погиб от голода в годы коллективизации, либо был вынужден покинуть свою родину. Эта беда постигла около трех миллионов человек.
Память о колоссальных человеческих жертвах и жестоком драматизме тех лет оставила трагический след в сердце каждого казахстанца.
Для многих народов, пострадавших от тоталитаризма, казахская земля стала настоящим домом. Мужество и терпение наших предков позволили достойно пройти тяжелейшие испытания и сплотиться в единую нацию.
Установленные сегодня в регионах республики монументы «Қазақ халқына мың алғыс» свидетельствуют о проявлении благодарности гуманизму и мудрости казахского народа.
Для завершения работы по восстановлению исторической справедливости мною поручено создать Государственную комиссию по реабилитации жертв политических репрессий.
Бережно храня память о несправедливо осужденных, мы сможем построить светлое будущее, фундаментом которого остается наша Независимость.
В этот печальный день долг каждого из нас – отдать дань уважения всем, кто безвинно пострадал в одной из самых жестоких трагедий прошлого столетия.
